به نقل از «فرارو»

اقتصاد ایران در تنگنای تحریم

تاریخ انتشار: ۸ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۳۵۰۸۳

علی نیکبخت در دنیای اقتصاد نوشت: یک درخت میوه را تصور کنید که با میوه‌های رسیده پر شده است و شاخه‌هایش با سیم خاردار خفه شده‌اند. این تقریبا تصویری از اقتصاد ایران تحت فشار تحریم‌ها است. با بررسی ترکیب جمعیت ایران در سال‌های منتهی به ۲۰۱۰ و همچنین دیگر پتانسیل‌های بالقوه‌ای که اقتصاد ایران در اختیار داشت، امید می‌رفت که ۱۰ سال بعد اقتصاد ایران رشد و شکوفایی بسیاری را تجربه کند؛ اما با شدت گرفتن تحریم‌ها علیه ایران در ابتدای باز شدن پنجره جمعیتی، این امید‌ها تا حد زیادی از بین رفته و پژوهشگران امروز به دنبال راه‌هایی برای جراحی‌ها یا اصلاحات اقتصادی مختلف هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با توجه به ترکیب جمعیت ایران، افراد تحصیل‌کرده و دیگر ویژگی‌های مثبت اقتصاد ایران، اگر تحریم‌ها تشدید نمی‌شدند و دولت‌ها نیز سیاست‌های اقتصادی بهتری را در پیش می‌گرفتند شاید در این یادداشت به دلایل موفقیت اقتصاد ایران پرداخته می‌شد و نه بررسی آثار تحریم‌ها. آثار منفی تحریم، به‌خصوص پس از شدت گرفتن آن در اواخر دهه ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ بر هیچ شخصی پوشیده نیست. هزینه‌های مالی بسیاری به‌واسطه تحریم بر پیکره اقتصاد ایران وارد شده، اما دو هزینه بسیار با اهمیت از دید کارشناسان پنهان مانده است.

هزینه فرصت

تحریم‌ها موجب از دست رفتن فرصت‌های مختلفی برای اقتصاد ایران شده‌اند. این فرصت‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

دسترسی به منابع مالی روز دنیا: تحریم‌ها، دسترسی ایران به منابع مالی بین‌المللی را محدود کرده‌اند. این امر سبب شده که ایران نتواند از سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه زیرساخت ها، فناوری و سایر بخش‌های اقتصادی خود استفاده کند.

دسترسی به بازار‌های جهانی: تحریم ها، دسترسی ایران به بازار‌های جهانی را محدود کرده‌اند؛ موضوعی که دسترسی ایران به مزایای تجارت آزاد و رقابتی را برای افزایش صادرات و رشد اقتصادی تا حد زیادی کاهش داده است.

دسترسی به فناوری‌های نوین: تحریم‌ها، دسترسی ایران به فناوری‌های نوین را محدود کرده‌اند. این امر باعث شده است تا ایران نتواند از مزایای فناوری برای افزایش بهره وری و رقابت پذیری خود استفاده کند.

‌دسترسی نداشتن به منابع مالی روز دنیا تا انحصار ایجاد شده در خریداران نفت ایران و تامین کنندگان کالا‌ها و خدمات موردنیاز را می‌توان بخشی از هزینه‌های فرصت تحمیلی به‌واسطه تحریم‌ها دانست.

فاصله ایجاد شده بین ایران و جهان

فاصله بین ایران و جهان با شدت گرفتن تحریم‌ها و طولانی‌تر شدن آن‌ها روزبه‌روز بیشتر می‌شود. این فاصله تنها محدود به فاصله اقتصادی و مالی نیست. تحریم‌ها بر تبادلات فرهنگی، اجتماعی و علمی ایران نیز تاثیر منفی بسیاری گذاشتند. این فاصله یا به دلیل اثر مستقیم تحریم‌ها بوده که ارتباط میان اتباع دیگر کشور‌ها با ایران را با دلایل گوناگون محدود می‌کند یا به واسطه تاثیر منفی تحریم‌ها بر قدرت اقتصادی مردم ایران ایجاد شده است. دسترسی پژوهشگران به مطالب روز دنیا با دشواری‌های بسیاری همراه است. حضور پژوهشگران ایرانی در رویداد‌های بین‌المللی هزینه‌های بسیاری دارد. شرکت‌ها و کارآفرینان داخلی احتمالا بدون حمایت‌های دولتی امکان حضور در نمایشگاه‌های مرتبط را برای بازاریابی و جذب مشتری ندارند و حتی اگر شرکت کنند، تحریم‌ها مسیر جذب درآمد و گسترش بازار را بسیار سخت کرده اند.

شکاف عمیق بین نظام پولی و مالی ایران و نظام مالی دنیا

ارتباط پایین نظام پولی و مالی ایران با نظام مالی دنیا سبب ایجاد شکاف عمیقی بین ساختار داخلی و خارجی شده است، به گونه‌ای که حتی اگر تحریم‌ها حذف شوند، احتمالا زمان زیادی طول می‌کشد تا فعالان این صنعت بتوانند خود را به رقبای خارجی نزدیک کنند. نبود امکان رقابت میان شرکت‌ها و فعالان اقتصادی داخلی، نیاز به نوآوری را در آن‌ها کاهش داده است و طبیعی است که با حذف تحریم‌ها فشار بسیاری به اقتصاد ایران وارد شود. کارآفرین ایرانی پس از گذر از هفت خوان مجوز ها، آغاز فعالیت و عبور از موانع بسیار، اگر قصد توسعه فعالیت‌های خود را در حد منطقه‌ای نیز داشته باشد با سد تحریم مواجه خواهد شد.

افزایش ریسک و نااطمینانی

تحریم‌ها موجب افزایش ریسک و نا اطمینانی در اقتصاد ایران شده‌اند. افزایش ریسک از مهم‌ترین عواملی است که تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش تولید را در ایران کاهش داده و بسیاری از افراد به‌جای تولید ترجیح می‌دهند به سفته بازی و دلالی روی بیاورند.

تضعیف جایگاه ایران در بازار‌های جهانی

با شدت گرفتن تحریم‌ها در اوایل دهه ۹۰، دسترسی اقتصاد ایران به منابع مالی و بازار‌های خارجی، بسیار محدود شد و همین امر به قدرت گرفتن رقبا در بخش‌های مختلف اقتصادی انجامید. امروز اگر تمام تحریم‌ها نیز رفع شوند، زمان و هزینه زیادی توسط فعالان اقتصادی باید صرف شود تا بازار‌های قدیمی دوباره احیا شوند.

عصر حیرت

درآمد‌های نفتی در ۵۰ سال گذشته، این امکان را برای جامعه ایرانی ایجاد کرد تا با سختی کمتری بتواند از امکانات و تکنولوژی‌های روز استفاده کند. این شرایط در دهه ۸۰ و تا پیش از خروج آمریکا از برجام نیز تا حد زیادی میسر بود. طبقه متوسط دسترسی نسبتا راحتی به کالا‌های روز دنیا داشت و با اندکی پس انداز یا کار بیشتر به‌راحتی می‌توانست ابزار موردنیاز خود را که عمدتا مصرفی هم بودند تهیه کند. دولت‌ها نیز با پیش گرفتن سیاستی مشابه، درآمد‌های نفتی را عمدتا صرف هزینه‌های جاری کردند. با کاهش دسترسی به این منابع که به واسطه تحریم‌ها رخ داد، دیگر امکان دسترسی به اضافه رفاه ناشی از درآمد‌های نفتی نیست. استفاده نکردن صحیح از این منابع در گذشته در کنار آثار دیگر تحریم‌ها که پیش از این گوشه‌ای از آن مطرح شد اگر ادامه دار باشد، در نهایت احتمالا شکاف میان اقتصاد ایران و دیگر کشور‌ها را بسیار بیشتر می‌کند. دیدن پیشرفت‌ها و تکنولوژی‌های روز و دسترسی بسیار سخت به آن‌ها برای اکثریت جامعه ایرانی شاید سبب حیرت زده شدن مردم ایران شود.

زمان محدود است. ساختار قوانین، عملکرد، تکنولوژی‌ها و... هر روز در حال تغییر هستند. به عنوان نمونه، دنیا جدا از انتقاداتی که به سیاست‌هایی نظیر کربن صفر وارد است هر روز تلاش می‌کند آن سیاست‌ها را در پیش بگیرد. همین یک سیاست تغییرات زیادی در ساختار اقتصادی جهان پدید خواهد آورد. از دیگر سو، پنجره جمعیتی ایران نیز رو به بسته شدن است و اندک زمانی باقی مانده تا از پتانسیل نسل جوان برای رشد و توسعه کشور استفاده کرد؛ بنابراین هر چه شرایط امروز ایران بیشتر ادامه یابد، بهبود سخت‌تر خواهد بود.

منبع: فرارو

کلیدواژه: اقتصاد ایران تورم قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل دسترسی ایران منابع مالی اقتصاد ایران شدت گرفتن تحریم ها روز دنیا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۳۵۰۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قدرت تولید و صادرات کمتر از قدرت نظامی نیست

رئیس‌جمهور گفت: قدرت تولید و صادرات کمتر از قدرت نظامی نیست. در کنار تولید قدرت نظامی یک کشور با قدرت تولید و اقتصاد و توانایی صادراتی هم نیرومند می‌شود، امروز صادرکنندگان و تولیدکنندگان ما در جایگاه تولید قدرت برای ایران قرار دارند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی امروز _شنبه هشتم اردیبهشت_در مراسم افتتاحیه ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران با بیان این‌که «این نمایشگاه فضای رقابتی و یک کنش جمعی ایجاد می‌کند تا برای رفاه اجتماعی از مسیر توسعه تجارت، صادرات و گسترش تعاملات اقتصادی عمل شود»، اظهار کرد: این نمایشگاه موجب ارتقای اقتصادی در کشور، منطقه و برای همه جهان است. این نمایشگاه نشان‌دهنده آن است که جمهوری اسلامی تحریم‌ناپذیر است و هرگز تحریم‌ها در این کشور به نتیجه نرسیده و بعد از این هم به نتیجه نخواهد رسید.

وی تاکید کرد: این نمایشگاه نشان‌دهنده این است طرح‌های شیطانی منزوی کردن ایران تاکنون به نتیجه نرسیده و بعد از این هم به نتیجه نمی‌رسد.

رئیس‌جمهور با بیان این‌که «ایران در عرصه‌های مختلف می‌تواند برای جهان نوآوری داشته باشد»، تاکید کرد: این نمایشگاه دستاوردهای جوانان ما را نشان می‌دهد که تهدید و تحریم را به فرصت بدل کرده‌اند. ترجمان این نمایشگاه و رویداد بزرگ اقتصادی، تجاری و صادراتی آن است که ما توانسته‌ایم و بازهم می‌توانیم.

رئیسی یادآور شد: امکانات و ظرفیت‌های بسیاری در اقلیم‌های مختلف وجود دارد. خداوند این امکان را فراهم کرده و او عادل است. او به عدالت نیاز بشر را تأمین کرده و در دسترس او قرار داده و اگر آحاد بشر به دلیل زیاده‌خواهی و سلطه‌طلبی اقداماتی برای محرومیت کشورها از منابع و ظرفیت‌ها انجام ندهند و به طبیعت، جهان و بشریت ظلم نکنند، امکانات در اختیار همه قرار دارد و می‌توان نیاز بشر را مرتفع کرد و او را به نقطه کمال و رفاه رساند.

رئیس دولت سیزدهم تاکید کرد: جریان تحریم یکی از نمادهای ظلم نه تنها به دولت‌ها که به ملت‌هاست. اگر ملتی را با ایجاد تنگنا و تحریم از رسیدن به اهداف خود برای توسعه و پیشرفت بازداشت، این هم یک جنگ است اما نه جنگ نظامی بلکه جنگ اراده‌هاست و ملت ایران در این جنگ اراده کرده با اتکا بر توانمندی ملی تحریم‌ها را پشت سر بگذارد تا نه ما، بلکه سخنگوی کاخ سفید اعلام کند سیاست تحریم‌ها علیه ایران مفتضحانه شکست خورده است. این امر مدیون کار مهندسان، کارگران و تولیدکنندگان ماست که افسران و سربازان خط مقدم شکست دادن دشمنان ایران در زمینه اقتصاد، تولید و فناوری هستند.

وی با بیان این‌که «ایران پیشرفته و فن‌آور است»، تصریح کرد: تولیدات صنعتی و کشاورزی نیاز به نقشه راه دارد. در این نمایشگاه انواع توانایی‌هایی ایران در صنایع دارویی، شیمیایی، شیلات و صنایع دستی و گردشگری را رونمایی کردیم‌. این نمایشگاه دیدن یک محصول نیست بلکه مذاکره و تنظیم قراردادها و پیگیری تجارت و صادرات هم در آن پیش‌بینی شده است.

رئیس‌جمهور ادامه داد: ما امکان و ظرفیت بسیار داریم و باید آن‌ها را از قوه به فعلیت درآورد. این‌که تصور شود علم و دانش و نوآوری و فناوری در اختیار کسانی است که فکر می‌کنند آنان می‌توانند نگاه نادرستی است و کامل نیست. امروز گرچه غرب تلاش می‌کند در منطقه ما به فناوری‌های نو دسترسی ایجاد نشود و اگر ایجاد شد آن نکته اساسی در اختیار خودش بماند تا سلطه خود را بر منطقه حاکم کند اما در ایران این دانش‌ها بومی شده و حتی با ترور دانشمندان و تحت فشار قرار دادن متخصصان ما، نمی‌توانند مانع از دسترسی ایران به فناوری‌های نو شود.

رئیسی تاکید کرد: هرجا فشار بیشتری به ما در این زمینه وارد شده است ما در آنجا بیشترین توفیق را داشته‌ایم. از جمله در صنایع هسته‌ای و دفاعی که البته در دکترین ما به هیچ عنوان دسترسی به سلاح هسته‌ای وجود ندارد. این فتوای مرجع ما و رهبری انقلاب اسلامی است. ما از این فناوری در صنایع مختلف اقتصادی استفاده می‌کنیم.

رئیس دولت سیزدهم یادآور شد: برخلاف خواست نظام سلطه امروز توانایی بسیاری وجود دارد و کشورهای جهان می‌توانند روی پای خود بایستند و برای ملت خود و کشورهای جهان مؤثر باشند. نظام سلطه با همه توطئه‌ها نمی‌تواند کشورهای مصمم و دولت‌های مستقل را از رسیدن به توسعه و پیشرفت اقتصادی باز دارد.

وی گفت: قدرت تولید و صادرات کمتر از قدرت نظامی نیست. در کنار تولید قدرت نظامی یک کشور با قدرت تولید و اقتصاد و توانایی صادراتی هم نیرومند می‌شود. امروز صادرکنندگان و تولیدکنندگان ما در جایگاه تولید قدرت برای ایران قرار دارند.

تکمیل می‌شود....

کد خبر 748310